Các nhà tuyển dụng thường dùng mô hình năng lực (Competence Model) trong việc đánh giá năng lực ứng viên. Mô hình năng lực ASK (Attitude – Skill – Knowledge) được sử dụng phổ biến hiện nay, sử dụng trong việc đánh giá năng lực ứng viên.

Nguồn gốc và ý nghĩa

Mô hình ASK được sử dụng phổ biến trong quản trị nhân sự nhằm đào tạo và phát triển năng lực cá nhân. Mô hình này đưa ra các tiêu chuẩn nghề nghiệp cho từng chức danh công việc trong tổ chức dựa trên ba nhóm tiêu chuẩn: Phẩm chất (Attitude), Kỹ năng (Skills) và Kiến thức (Knowledges).

Người đưa ra những phát triển bước đầu về ASK là Benjamin Bloom (1956). Mô hình với ba nhóm năng lực chính gồm:

• Phẩm chất/Thái độ (Attitude): thuộc về phạm vi cảm xúc, tình cảm (Affective)
• Kỹ năng (Skills): những kỹ năng thao tác (Manual or physical)
• Kiến thức (Knowledge): thuộc về năng lực tư duy (Cognitive)

Kiến thức: là năng lực về thu thập tin dữ liệu, năng lực tìm hiểu các vấn đề (comprehension), năng lực ứng dụng (application), năng lực phân tích (analysis), năng lực tổng hợp (synthethis), năng lực đánh giá (evaluation). Đó là những năng lực cơ bản mà một cá nhân cần hội tụ khi tiếp nhận một công việc. Công việc càng phức tạp thì cấp độ yêu cầu về các năng lực này càng cao. Các năng lực sẽ được cụ thể hóa theo đặc thù của từng loại doanh nghiệp.

Phẩm chất: Gồm các nhân tố thuộc về thế giới quan tiếp nhận và việc phản ứng lại (receiving, responding to phenomena), xác định giá trị (valuing), giá trị ưu tiên. Các phẩm chất và hành vi thể hiện thái độ của cá nhân với công việc, động cơ. Các phẩm chất sẽ được xác định phù hợp với từng vị trí công việc.

Kỹ năng: là năng lực thực hiện các công việc, biến những kiến thức thành hành động. Kỹ năng được chia thành các cấp độ chính như: bắt chước (quan sát và hành vi theo khuôn mẫu), ứng dụng (thực hiện hành động bằng cách làm theo hướng dẫn), vận dụng (chính xác hơn vào mỗi hoàn cảnh), vận dụng sáng tạo (trở thành phản xạ tự nhiên) (Dave, 1975).

Phân biệt kiến thức và kỹ năng

Đôi khi, chúng ta có thể sử dụng 3 thuật ngữ này để thay thế cho nhau. Bởi vì chúng đều “cần thiết phải có” đối với công việc của mỗi cá nhân. Người tuyển dụng, họ tìm kiếm kiến thức, kỹ năng và khả năng trong suốt quá trình tuyển chọn. Những nhà quản lý cũng xem xét 3 yếu tố KSAs khi họ muốn thăng chức. Hay tuyển dụng thêm nhân sự cho mình.

Kiến thức là sự hiểu biết lý thuyết và trải nghiệm về một chủ đề nào đó. Ví dụ, một người có thể có kiến thức về mô hình ADDIE được sử dụng trong thiết kế giảng dạy. 

Kỹ năng là thông qua quá trình đào tạo và kinh nghiệm họ thông thạo kỹ năng đó… Ví dụ mô hình ADDIE, nhân viên chứng minh kỹ năng bằng cách áp dụng mô hình ADDIE khi thiết kế những chương trình đào tạo.  

Khả năng  là những phẩm chất thể hiện khả năng làm một việc gì đó. Sẽ có một điểm liên kết giữa kỹ năng và khả năng. 

Kết luận

Như vậy, với mô hình năng lực ASK, giờ đây bộ phận nhân sự, quản lý có thể đánh giá năng lực nhân sự chính xác, minh bạch theo chuẩn quốc tế. Điều này không chỉ giúp doanh nghiệp tìm được nhân viên. Mà còn giúp doanh nghiệp đánh giá năng lực của nội bộ một cách chính xác. Từ đó giúp doanh nghiệp phát triển và lâu dài.